تحقیق کاروفناوری - پودمان خوراک کاروفناوری هفتم
نقش ميان وعده هاي غذايي در رشد کودک
نقش ميان وعده هاي غذاييبسياري از الگوهاي رفتاري بزرگسالان و عادات غذايي آنها در سنين كودكي شكل مي گيرد و در سنين بزرگسالي كمتر قابل تغيير است. با توجه به اينكه كيفيت و كميتالگوي غذايي نقش بسزايي در سلامت يا بروز بيماري هاي مختلف ايفا مي كند، توجه به چگونگي شكل گيري عادات و الگوي مصرف غذايي كودكان، بسيار مهم است.
در سنين قبل از مدرسه، علايق غذايي كودكان منحصراً تحت تاثير محيط خانواده است ولي به محض ورود به مدرسه، كودكان از محيط خانه دور شده و ساعاتي از روز را در مدرسه و جدا از خانواده در كنار همسالان سپري مي كنند.
بنابراين عادات و انتخاب هاي غذايي آنها كم كم تغيير كرده و تحت تاثير محيط و شرايط جديد قرار مي گيرد. از آنجايي كه كودكان وعده هاي غذايي اصلي (صبحانه، ناهار و شام) را اكثراً در خانه و با حضور والدين مصرف مي كنند، الگوي غذاي اصلي آنها بيشتر تابع خانواده است ولي ميان وعده ها، يا در محيط مدرسه همراه با دوستان و همسالان است يا در ساعاتي از روز صرف مي شود كه والدين حضور ندارند.
به عبارت ديگر نقطه شروع اختلاف بين الگوي غذايي والدين با كودكان از همين ميان وعده ها، مواد غذايي و خوراكي هايي است كه در آن زمان صرف مي شود. به رغم اينكه سهم ميان وعده ها در تامين انرژي و مواد مغذي ضروري، به ويژه براي دانش آموزان حائز اهميت است، متاسفانه بسياري از آنها در اين وعده ها، خوراكي ها و مواد غذايي را مي خورند كه داراي انرژي زياد و مواد مغذي كم است و بخش عمده يي از ميان وعده ها را چربي و مواد قنديساده تشكيل مي دهد. اين نوع خوراكي ها باعث ايجاد يك حس سيري كاذب در كودكان مي شود بدون اينكه نيازهاي تغذيه يي لازم را تامين كنند و در صورتي كه در زمان هاي نامناسب طي روز صرف شوند، علاوه بر اينكه اشتهاي كودكان را براي خوردن وعده هاي اصلي (كه از نظر تغذيه يي كامل تر هستند) از بين مي برد، به مرور زمان باعث ايجاد كمبودهاي تغذيه يي در آنها مي شود، همچنين به خاطر داشتن انرژي زياد، سبب تجمع انرژي در بدن و به دنبال آن بروز مشكل اضافه وزن و چاقي در كودكان مي شود.
مواد غذايي مثل انواع پفك، چيپس، شكلات، شيريني ها، پيراشكي، نوشابه هاي گازدار، آبميوه هاي صنعتي، انواع ساندويچ هاي سوسيس، كالباس، همبرگر آماده و پيتزا، كه متاسفانه به دلايل مختلف تقاضاي مصرف آنها در بين كودكان و نوجوانان زياد است، همگي جزء خوراكي ها و غذاهايي هستند كه انرژي زياد دارند ولي از لحاظ تغذيه يي كم ارزش هستند و به جز تامين ميزان زيادي انرژي و برطرف كردن حس گرسنگي، كمكي به برآورده شدن ساير نيازهاي رشد و سلامت دانش آموزان نمي كنند؛ حال آنكه استفاده از مواد غذايي مفيد و مناسب در ميان وعده ها، به خوبي بخشي از نياز رشد و سلامت تغذيه يي دانش آموزان را تامين مي كند.
تحقيقات مختلف نشان مي دهند گنجاندن يك ميان وعده مناسب و مغذي در برنامه غذايي روزانه دانش آموزان مي تواند بر حافظه كوتاه مدت، ميزان توانايي يادگيري و به دنبال آن پيشرفت تحصيلي آنها تاثير مثبت داشته باشد. ميان وعده مناسب براي دانش آموزان در مدرسه يا خانه بايد شامل مواد غذايي و خوراكي هايي باشد كه جزء گروه هاي اصلي غذايي هستند. چند نمونه از انواع ميان وعده هاي مفيد و مغذي براي دانش آموزان عبارتند از؛ ساندويچ هاي نان و پنير و گردو، نان و پنير و گوجه فرنگي، نان و تخم مرغ آب پز و گوجه فرنگي و...
در كودكاني كه دچار اضافه وزن نيستند مي توان از مقداري كره يا خامه پاستوريزه نيز در تهيه انواع ساندويچ استفاده كرد؛ ساندويچ مرغ، همبرگر خانگي، انواع كوكو يا كتلتكه در خانه تهيه مي شود به همراه سبزيجاتي مثل گوجه فرنگي و كاهو. لذا اقدام لازم براي فراگيري و آگاهي از نيازهاي غذايي دانش آموزان، اصلاح رفتارهاي تغذيه نامطلوب، همچنين توصيه هاي كاربردي لازم و مناسب براي بهبود شيوه تغذيه آنها در برنامه هاي آموزشي، بيان نقش و اهميت تغذيه در يادگيري و درك مطالب، اهميت صرف صبحانه، آگاهي از گروه هاي مختلف غذايي و ارزش آنها، تشويق به خوردن شير و لبنيات و انواع سبزي و ميوه ها، بيان آثار زيانبار مصرف شكلات، شيريني و تنقلات غذايي كم ارزش و ... تاثير فزاينده يي در بهبود تغذيه دانش آموزان و سلامت آنها دارد. همچنين برنامه ريزي مناسب براي ايجاد يك بوفه غذايي سالم در مدرسه، همراه با آموزش دانش آموزان و آگاهي آنها در مورد غذاي سالم ضرورت دارد. بوفه هاي مذكور بايد بر اساس نيازهاي غذايي دانش آموزان نسبت به عرضه مواد غذايي سالم اقدام كنند. بديهي است عرضه موادي مانند انواع پفك، يخمك، نوشابه، آدامس، شكلات و هرگونه محصول بدون بسته بندي، پروانه ساخت، كد بهداشتي و تاريخ مصرف گذشته،مانع از تحقيق اهداف مذكور است. از اين رو لازم است ضمن برخورد فعالانه با بوفه مدارس در اين گونه مواقع نسبت به آموزش مسوولان بوفه و تشويق آنها به عرضه موادي مانند ساندويچ نان و پنير، نان و تخم مرغ، شير، بيسكويت، خرما و انواع ميوه نظير سيب، گلابي، نارنگي و پرتقال اقدام شود.