مطالب کمک درسی پودمان 10 پوشاک کاروفناوری هفتم
آشنایی با انواع الیاف
لیف :
لیف رشتهٔ نازک و بلندی شبیه موست که از استحکام و انعطاف پذیری کافی برای تهیه نخ و پارچه برخوردار است. الیاف جمع لیف است و از آن برای تهیه نخ و پارچه استفاده می شود.
الیاف نساجی با توجه به جنس شان به دو دستهٔ الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی تقسیم می شوند.
الیاف طبیعی
الیاف طبیعی، الیافی هستند که در طبیعت وجود دارند و انسان نقشی در تولید آنها ندارد.
الیاف طبیعی به سه دسته تقسیم می شوند.
الیاف گیاهی یا سلولزی ،الیاف حیوانی یا پروتئینی و الیاف معدنی
الیاف گیاهی سلولزی
الیاف گیاهی، الیافی هستند که از دانه یا ساقهٔ بعضی از گیاهان به دست می آیند. الیاف پنبه، کتان و کنف در این گروه قرار دارند. الیاف پنبه از دانهٔ گیاه پنبه به دست می آید و الیاف کتان و کنف از ساقهٔ گیاه آن به دست می آیند.
الیاف حیوانی، الیافی هستند که از رویش موئین بدن بعضی از حیوانات مانند گوسفند و بز به دست می آیند. الیاف پشم و الیافمو موهر و کشمیر در این گروه قرار دارند. الیاف ابریشم، که توسط کرم ابریشم تولید می شود، نیز جزء الیاف حیوانی محسوب می شود.
الیاف معدنی، الیافی هستند که به صورت رگه هایی در سنگ های معدنی وجود دارند. آزبست یا پنبهٔ نسوز از الیاف معدنی است، به دلیل غیر قابل اشتعال بودن و مقاومت در برابر حرارت، در تهیهٔ پارچه های ضد آتش مورد استفاده قرار می گیرد.
الیاف ساخت بشر، الیافی هستند که در طبیعت وجود ندارند و توسط انسان ساخته می شوند. این الیاف به دو دستهٔ الیاف سلولزی بازیافتی و الیاف مصنوعی تقسیم می شوند.
الیاف سلولزی بازیافتی
الیاف سلولزی بازیافتی در طبیعت به صورت الیاف وجود ندارد، اما سلولز، که مادهٔ اولیه این الیاف است، در تنه، ساقه و سایر قسمت های درختان و گیاهان موجود است. با استخراج سلولز موجود در این منابع طبیعی و انجام عملیات شیمیایی در چند مرحله، سلولز به الیاف سلولزی بازیافتی تبدیل می شود. الیاف ویسکوز ریون و استات در این گروه قرار دارند.
الیاف مصنوعی
مادهٔ اولیهٔ الیاف مصنوعی، مواد شیمیایی است که توسط انسان تهیه می شود. با ترکیب این مواد و انجام عملیات شیمیایی در چند مرحله، الیاف مصنوعی تولید می شود. الیاف نایلون ، پلی استر و اکریلیک در این گروه قرار دارند.
الیاف نساجی با توجه به طولشان به دو دستهٔ الیاف منقطع و الیاف یک سره تقسیم می شوند.
الیاف منقطع
الیاف منقطع، الیافی هستند که طول آنها مشخص و محدود است. طول الیاف منقطع از 10 میلی متر تا چندین سانتی متر است.تمام الیاف طبیعی به جز ابریشم در این گروه قرار دارند.
الیاف یک سره، الیافی هستند که دارای طول مشخص و محدود نیستند. طول این الیاف بسیار بلند است و ممکن است به هزاران متر برسد. الیاف ابریشم و الیاف ساخت بشر در این گروه قرار دارند. یادآوری می شود الیاف ساخت بشر و الیاف ابریشم یک سره را می توان به طول هایی مشابه الیاف منقطع برید. به عبارت دیگر الیاف ابریشم و الیاف ساخت بشر به دو صورت یک سره و منقطع تولید می شوند و در تهیهٔ نخ و پارچه مورد استفاده قرار می گیرند.
به منظور شناسایی جنس الیاف تشکیل دهندهٔ نخ و پارچه، شیوه های مختلفی وجود دارد که بعضی از آنها روش های مقدماتی هستند و عبارت اند از:
روش میکروسکوپی - روش سوزاندن - روش حلاّلیت
روش میکروسکوپی
در این مرحله، با استفاده از میکروسکوپ، سطح مقطع طولی و عرضی الیاف مشاهده می شود و با توجه به شکل مقطع طولی و عرضی لیف، جنس لیف شناسایی می شود.
روش سوزاندن
در این روش با سوزاندن الیاف و مشاهدهٔ رفتار الیاف در تماس با شعله، نحوهٔ سوختن، بوی حاصل از سوختن و رنگ و شکل باقی ماندهٔ حاصل از سوختن، نوع الیاف شناسایی می شوند.
روش حلاّلیت
الیاف مختلف در حلاّل های خاصی قابلیت حل شدن دارند. بنابراین، یکی از شیوه های شناسایی الیاف، بررسی حلاّلیت الیاف در حلاّل ویژهٔ آن است.این شیوه، در واقع مکملی برای دو روش قبلی است و با استفاده از آن، جهت شناسایی الیاف می توان به نتبجهٔ مطلوبی دست یافت.
