متن کامل پودمان پرورش و نگه داری گیاهان
همراهان گرامی در این پست می توانید متن کامل پودمان پرورش و نگه داری گیاهانکاروفناوری هفتم را مشاهده نمایید امیدواریم از این متون بتوانید در آموزش خود استفاده نمایید.
لازم به ذکر است که استفاده از این مطالب فقط در کلاس درسجایز است و کپی برداری از آن در سایر سایت ها و وبلاگ ها جایز نیست و از نظر شرعی و قانونی اشکالدارد.
با کاشت چند گیاه محیط زندگی خود را زیبا کنید.
برخی از شایستگی هایی که در این پودمان به دست می آورید:
آموزش و کاربرد مهارتهایى مانند اجراى کارهای گروهی، تفکر انتقادی، پرسش گری و ...؛
آشنایی با مفاهیم پرورش و نگهداری گیاهان شرایط محیطی، ویژگی های گیاهان،مراحل پرورش و.؛
آشنایی با برخی مشاغل پرورش و نگه داری گیاهان؛
تولید سبزی، گل و نهال انگور.
ایران یکی از نخستین کشورهایی است که در ان کشاورزی انجام شده است.حفاری هایی که در اطراف کاشان به عمل امده است،نشان میدهدکه در شش هزار سال گذشته ایرانی ها کشاورزی پیشرفته ای داشته اند.امروزه نیز لازم است راه گذشتگان را برای گسترش کشاورزی ادامه دهیم.
در این پودمان شما پرورش گیاهانی مانند شوید،گیاهان اپارتمانی مانند شمعدانی و پتوس،نهال درخت انگور و کست سبزه نوروزی را یاد می گیرید.همچنین می توانید به جای گل،نهال و سبزه ای که در کتاب اموزش داده شده،روش پرورش گل ،نهال و سبزه دیگری را که برای این درس اماده شده است انتخاب کنید حتی متناسب با شرایط منطقه و با هماهنگی با دبیر خود،نمونه های دیگری را به دلخواه پرورش دهید. 
در شکل 1_9 اهمیت گیاهان برای اماده کردن یک نمونه خوراک نشان داده شده است.این شکل را در گروه بررسی کنید و نتیجه را در کلاس ارایه دهید.
شغل بخشی از مردم کشور ما کشاورزی است.مشاغل مربوط به کشاورزی را می توان در چند گروه زراعت،باغبانی،ماشین های کشاورزی،دام پروری،صنایع غذایی و منابه طبیعی دسته بندی کرد.
کشاورزان برای پرورش گیاهان،بسیار تلاش می کنند.
کارهای کشاورزی را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد.
- بررسی امکان پرورش یک گیاه در یک ناحیه آب و هوایی
- آماده کردن بستر کاشت
- کاشت
- داشت
- برداشت
- کارهای پس از برداشت
بررسی امکان پرورش یگ گیاه در یک ناحیه آب و هوایی
محیط زندگی گیاه در واقع سیستمی است با اجزای گوناگون و گیاهان بخشی از آن هستند.برای درست کار کردن این سیستم،بایدهمه عوامل و نیازهای گیاهان [دمای هوا،میزان آب،بستر کاشت،،مواد غدایی ،رطوبت هوا و سایر نیازها] تامین شود.
بررسی شرایط محیطی مناسب برای پرورش چند گیاه
با بررسی منابع کتابخانه ای و اینترنتی یا پرسش از کشاورزان و باغبانان جاهای خالی جدول 1- 9را پر کنید.در ستون خالی سمت چپ ویژگی های یک گل رایج در منطقه خود را بنویسید.
جدول 1-9-بررسی شرایط محیطی مناسب برای پرورش چند گیاه
آماده کردن بستر کاشت
بستر کاشت:به جایی که شرایط لازم را برای جوانه زدن گیاه دارد و بذر در آن کاشته می شود،بستر کاشت می گویند.
بذر:بذر بخشیی از گیاه،مانند دانه ،غده،ساقه و برگ است که با کاشت و پرورش آن ،گیاه دیگری مانند گیاه قبلی تولید می شود.
آماده سازی بستر کاشت در کشتزار شامل شخم زدن،خرد کردن کلوخه ها،کود دهی و همواره کردن است.این موارد در زمین های کوچک با بیل شن کش،ماله و... و در زمین های بزرگ با ماشین ها و دستگاه های ویژه،مانند گاو آهن،پنجه بشقابی و... انجام می شود.یکی از کار های آماده کردن خاک، شخم زدن آن است.
کود:موادی که باعث حاصل خیزی بستر گیاه و افزایش محصول و مرغوبیت آن می شوند کود نام دارد.کود ها دو دسته آلی و شیمیایی هستند و پیش از کاشت یا پس از آن،به روش دستی یا ماشینی به گیاه داده می شود.
هم اندیشی
آشنایی با وسایل و مواد مورد نیاز برای کاشت
برای کاشت گیاه نیاز به مواد و وسایلی دارید که برخی از آن ها در جدول 3-9نشان داده شده است.با هم اندیشی در گروه،جاهای خالی جدول را پر کنید.
آماده کردن جعبه کاشت شوید
1- جعبه کاشت مناسبی انتخاب کنید یا با آموخته های خود از پودمان کار با چوب با چند تکه چوب،جعبه کاشت بسازید.
2- به اندازه یک سوم حجم جعبه کاشت خاک باغچه،یک سوم ماسه و یک سوم کود حیوانی را با هم مخلوط کنید .برای رعایت نکات بهداشتی هنگام کار با خاک،دستکش بپوشید.
3- جعبه کاشت را تا سانتی متری لبه آن مخلوط آماده شده پر کنید.
4- روی خاک،با فاصله کم،شیارهایی با عمق 2تا3 برابر اندازه بذری که می خواهید بکارید ایجاد کنید.
آماده کردن گلدان برای کاشت قلمه شمعدانی و پتوس:
گلدان را از خاک سبک [مخلوطی از ماسه و خاک برگ]پر کنید.به کمک میخ نشاء یا تکه نازک شاخه درخت در سطح خاک گودی کوچکی برای کاشت قلمه ایجاد کنید.
آماده کردن باغچه برای کاشت بذر گل و سبزی
1- اگر می خواهید شوید را در باغچه بکارید محل کشت آن را با بیل یا بیلچه شخم بزنید. چون بیشتر سبزی ها به خاک حاصل خیز نیاز دارند، هماهنگی و راهنمایی دبیر خود،کمی کود کود حیوانی و ماسه را نیز با خاک مخلوط کنید.
2- سطح باغچه را با شن کش یا بیل هموار کنید.
3- فاصله ی ردیف کاشت را با کشیدن نخ روی زمین مشخص و روی زمین شیار های باریکی ایجاد کنید.
آماده کردن خزانه برای کاشت قلمه ی انگور :
اگر می خواهید قلمه انگور در گلدان بکارید،با آماده کردن چند گلدان،آن ها را از خاک [مخلوطی از خاک باغچه و ماسه] با نسبت برابر پر کنید.
برای کاشت قلمه انگور در باغچه باید خاک محل کاشت قلمه را با بیل شخم بزنید و آن را نرم کنید.
چند روش برای زیاد کردن و کاشت گیاهان
روش کاشت گیاهان انتخاب شده در جدول4-9را در گروه بررسی کنید و برای هرکدام یک نمونه گیاه در جای خالی بنویسید
چند روش برای کاشت گیاهان
آماده کردن قلمه شمعدانی:یک ساقه شمعدانی را ببرید و آن را به یک یا دو قطعه 10-5 سانتی متری تقسیم کنید،به گونه ای که هر قطعه(قلمه)یک یا دو برگ داشته باشد.
شکل برش انتهای ساقه برای تهیه قلمه
آماده کردن قلمه پتوس
1-شاخه پتوس را به اندازه 5تا 10 سانتی متری ببرید،به گونه ای که 1یا 2 برگ روی هر قلمه باقی بماند (برگ های اضافه را بچینید).
2- برای ریشه دار کردن قلمه پتوس،انتهای هر قلمه را در آب بگذارید تا ریشه دار شود.
آماده کردن قلمه انگور و تولید نهال
1- هنگام هرس درخت مو در اواخر زمستان،شاخه های آن را می توانید به قطعات نزدیک به 30سانتی متری تقسیم کنید
2- قلمه ها را به مدت 24 ساعت در آب،خیس نگه دارید تا برای کاشت آماده شوند.
3- اگر می خواهید قلمه انگور را در خانه یا گلخانه ریشه دار کنید،انتهای قلمه ها را تا عمق5سانتی متری در شیار هایی که در بستر کاشت ایجد کرده اید جای دهید.بخش پایینی قلمه را که در شیار جای دارد با خاک بپوشانید.
قلمه را می توان در جای اصلی (باغ یا باغچه)نیز کاشت تا در همان جا ریشه دار شود و رشد کند.اگر می خواهید نهال انگور تولید کنید،بهتر است قلمه هارا در گلدان بکارید تا بتوانید پس از ریشه دار شدن،آن را در زمین اصلی بکارید
آماده کردن بذر شوید برای کاشت:بذر برای جوانه زدن باید سالم باشد(بیماری و آفت نداشته باشد،ترک خورده و شکسته نیز نباشد).همچنین ناخالصی نداشته باشد.بنابراین برای آماده کردن بذر شوید،باید بذری سالم و با کمترین ناخالصی خریداری کنید.
زمان کاشت
ویژگی گیاهی را که برگزیده اید بررسی کنید تا بتوانید آن را در شرایطو زمان مناسب بکارید.در زیر،زمان کاشت چند گیاه پیشنهادی را ملاحظه می کنید.
شوید،در مناطق خنک در نیمه بهار،در مناطق معتدل در اوایل بهار و در مناطق گرمسیر در پاییز کاشته می شود.
شمعدانی،را می توان در همه فصل های سال کاشت.
پتوس،را می توان در همه فصل های سال کاشت.
انگور،قلمه انگور پس از خزان درخت گرفته می شود.نهال انگور پس از سرمای زمستان در محل اصلی کاشته می شود.
کاشت
قرار دادن بذر(دانه یا قلمه)در بستر برای جوانه زدن و رشد گیاه جدید در خاک را کاشت می گویند.گیاهان با روش های دستی یا ماشینی کاشته می شوند بذر ها نیز یا منظم یا درهم کاشته می شوند.
الف- درهم:فاصله بذر ها دراین روش نامنظم است، مانند کشت سبزی
ب- منظم :بذر ها روی خط ها و ردیف های منظم و ردیفی کشت می شوند،مانند کشت گندم وذرت
کاشت بذر شوید:
1- با میخ نشا چند شیار باریک وکم عمق در بستر کاشت ایجاد کنید.
2- بذر دلخواه را با فاصله 5 سانتی متری وبه روش خطی در شیار ها بریزید.
3- روی بذر ها را با مواد سبکی مانند کود پوسیده یا ماسه بادی شلتوک برنج به ضخامت حدود 2 میلی متر بپوشانید.
4- با آب پاش محل آبیاری را به آرامی آبیاری کنید.
5- شوید را می توانید در جعبه کاشت نیز بکارید.
نکته:می توان بذر شوید موجود در جعبه کاشت را در پشت پنجره پر نور گذاشت تا رشد کند.
اگر بدانید گیاهان جعفری،تره،ریحان،حسن یوسف و همیشه بهار با بذر زیاد می شوند.چگونه می توانید این گیاهان را پرورش هید؟درباره ی یکی از این گیاهان بررسی کنید و نتیجه را در کلاس ارائه دهید.
کاشت قلمه های شمعدانی:به کمک میخ نشاء یا شاخه کوچکی،حفره ای به عمق 2سانتی متر ایجاد کنید.انتهای قلمه هارا در حفره قرار دهید.خاک کنار قلمه را با دست کمی فشار دهید تا خاک به ساقه بچسبد.گلدان را به آرامی با آب پاش آبیاری کنید،به اندازه ای که کمی آب از ته گلدان بیرون بیاید.
نکته:هنگام قرار دادن قلمه در حفره از فشار دادن قلمه در خاک خودداری کنید.
کاشت قلمه های پتوس:ساقه قلمه های ریشه دار شده در گلدان را با فاصله ی مناسب از لبه آن در خاک بگذارید و بقیه گلدان را با خاک مناسب پر کنید وبا دست،خاک کناره قلمه ریشه دار را کمی فشار دهید.سپس مانند گلدان آن را آبیاری کنید
اگر بدانید گیاهان رز،کالن کوئه و حسن یوسف را می توان با قلمه زدن زیاد کرد،چگونه می توانید این گیاهان را پرورش دهید؟درباره ی یکی از گیاهان ررسی کنیدو نتیجه را در کلاس ارائه دهید.
کاشت نهال انگور:کاش درخت ممکن است از مرحله کاشت نهال آغاز شود.برای این کار نهال با قلمه انگور راکه آماده کرده اید،درچاله ای بکارید.
نهال انگور را میتواند در زمان خواب،بدون آسیب زدن به ریشه،از قلمستان بیرون آورید.برای این کار بیل را در فاصله ی مناسب از ریشه(نزدیک به 10سانتی متری ریشه در خاک فرو ببرید و با اهرم کردن،نهال را همراه با ریشه از زمین بیرون آورید.سپس آن را، در گودالی که باید کمی از ریشه نهال بزرگتر باشد،در زمین اصلی بکارید و پیرامون ریشه را با خاک بپوشانید.
روش کار
1-جای کاشت درخت را روی زمین مشخص کنید.
2-گودالی به عمق مناسب با ریشه نهال بکنید.
3-هنگام کندن گودال باید دقت کنید خاک رویی با خاک زیری مخلوط نشود.
4-گودال را با خاک زیرین به صورت مخروطی یا کله قندی پر کنید.هنگام گذاشتن نهال در گودال،ریشه آن را روی برآمدگی بگذارید تا ریشه ها به هر طرف گسترده شود.خاک رویی را در گودال بریزیدتا طوقه نهال هم سطح خاک های جانبی قرار گیرد.
5-نهال را آبیاری کنید
برای کاشت نهال در محل اصلی به دو نفر نیاز است.یکی از آنها بایدساقه نهال را طوری بگیرد که طوقه درخت در وسط گودال و کمی پایین تر از سطح زمین قرار بگیرد و دیگری با بیل یا بیلچه خاک کورد نیاز را در چاله بریزد.
بیشتر بدانیم
در جدول زیر زمان مناسب برای کاشت نهال درختان آمده است.
نکته:اگر نهال ریشه دار داخل گلدان باشد و بخواهید آن را در زمین بکارید،در هر فصل و ماه از سال می توانید آن را بکارید ولی نباید ریشه آسیب ببیند.
داشت
داشت به کار هایی مانند آبیاری،سله شکنی،و جین کردن،کود دادن،سم پاشی،واکاری و خاک دادن پای بوته ها می گویند که برای نگه داری و پرورش گیاه پس از کاشت انجام می شود.به عبارتی دیگربه کلیه کار هایی که انجام می گیرد تا گیاه تربیت شده و به رشد مناسب برسد،داشت گفته می شود.
برخی از مراحل داشت گیاه را در تصویر زیر مشاهده می کنید.
يكى از كارهاى مهم داشت، آبیار ی است. آبیاری باید متناسب با شرایط آب و هوایی و نیاز گیاه انجام شود و غفلت از این کار به خشک شدن یا پوسیدن ریشه و از بین رفتن آن در چند روز، می انجامد.
نگهداری شوید،شمعدانی،نهال انگور و پتوس
- در دوره رشد،از گیاه خود نگهداری کنید.نگذارید بستر کاشت خشک شود.
- در فاصله کاشت تا برداشت،کشت خود را بررسی کنید.هر نوع گیاهی به جز گیاه اصلی در مزرعه،علف هرز محسوب می شود و باید بی درنگ حذف گردد.
- میانگین رشد هفتگی گیاه را با خط کش اندازه بگیرید و در گزارش نهایی بیاورد.
- بستر کاشت قلمه ها باید همواره به اندازه کافی نم دار باشد.برای این کار می توانید قلمه ها را با روش های گوناگون آبیاری کنید.
- در مناطق سردسیر و معتدل می توان،بعد از پایان سرمای زمستان و اوایل بهار،گلدان شمعدانی را در فضای بیرون قرار داد.اگر بخواهید می توانید بوته را از گلدان در آورید و در باغچه بکارید.
- اگر ریشه گل،گلدان را پر کند،رشد آن کاهش می یابد.در این هنگام باید گلدان را با گلدانی بزرگ تر [قطر گلدان 2 سانتی متر یا بیشتر باشد]عوض کنید.برای این کار باید گل را هنگامی که خاک گلدان کمی خشک شده است،از گلدان کوچک در اورید و بدون این که خاک اطراف ریشه از هم بپاشد آن را در گلدان بزرگ تر بکارید.
- ساقه های پتوس را با هرس کردن به شکل مرتب آرایش دهید یا با بستن ریسمان،آن ها را روی دیوار هدایت کنید.
- برخی گیاهان را که نیاز غذایی بیشتری دارند،می توان در فصل رشد به طور ماهانه با کود های محلول در آب تغذیه کرد.
بعد از کاشت نهال،مراقبت های ویژه ای مانند آبیاری ،مبارزه با بیماری و کنترل آفات،هرس کردن،کود دادن،مبارزه با علف های هرز،ترمیم جوی های آبیاری و نرم کردن خاک پای درختان در زمان های مشخص انجام می شود.
نکته :زمان هرس درختان پیش از بیدار شدن آن ها از خواب زمستانه است.
برداشت
پس از رسیدن بخش مورد استفاده گیاه،باید آن را با دست یا ماشین برداشت کنید.بسته به نوع کشت و هدف تولید،ممکن است گیاه در مراحل گوناگونی مانند تولید گل یا میوه و... برداشت شود.
هدف کشت گیاهان زیر، برداشت کدام بخش (دانه، میوه، ساقه و برگ، بخش زیرزمینی) از گیاه است؟
برداشت شوید:سبزی شوید را پس از رشد کافی و پیش از به گل رفتن می توانید برداشت کنید.برای برداشت ساقه،را با داس یا قیچی از نزدیک سطح زمین ببرید و در دسته های مناسب بسته بندی و به بازار عرضه کنید.
بستر کاشت را پس از برداشت،بلافاضله آبیاری کنید.از محل ساقه ی باقی مانده به تدریج جوانه های جدیدی رشد می کند و بعد از مدتی دوباره قابل برداشت است.
برداشت شمعدانی:می توانید گلدان های گل شمعدانی را هنگام که به گل رفته اند در بازار بفروشید.
پتوس:پس از آن گیاه کمی رشد کرد و ساقه های آن از لبه گلدان آویزان شد یا گلدان را پر کرد می توانید آن ها را در بازار بفروشید.
نهال انگور:نهال در پاییز همان سال اماده کاشت در محل اصلی یا فروش هستند و می توانید آن ها را با گلدان بفروشید.
نکته :در زمینهٔ کشاورزی، تولید محصولات ارگانیک که در پرورش آن ها موادی مانند کود شیمیایی، سم و مانند آن ها به کار گرفته نشده باشد، پر طرفدار است، زیرا امروزه ثابت شده کاربرد بسیاری از مواد شیمیایی در دراز مدت به بدن انسان و طبیعت آسیب می رساند.
پرورش سبزه های کوزه ای
سبزه کوزه ای را می توانید با یک کوزه سفالی و کمی بذر تره تیزک [شاهی]درست کنید.این سبزه برای سفره هفت سین خانواده یا فروش در بازار چه مناسب است.
روش کار
- کوزه را از آب پر کنید و یک شبانه روز آن را نگه داری کنید تا جدار کوزه کاملا خیس شود.
- یک جوراب نایلونی کهنه روی کوزه بکشید.
- بذر شاهی را که بیست و چهار ساعت در آب خیس کرده اید،به آرامی با دست چنان روی کوزه بکشید که بذرها به طور یکنو اخت همه جا پخش شوند.
- کوزه را همواره پر از آب نگه داری کنید تا آب از داخل کوزه به جداره آن راه یابد و بذر شاهی جوانه بزند.با این کار ریشه شاهی به سطح بیرونی کوزه می چسبد.
- کوزه را در محل پر نور قرار دهید و گاه گاهی آن را بچرخانید تا نور به همه جای آن برسد.بعد از چند روز کوزه سبز می شود و از تماشای آن لذت خواهید برد.
- اگر بخواهید برای فروش در نوروز سبزه بکارید،بهتر است سبزه ها را در کوزه هایی با شکل های زیبا بکارید تا افراد بیشتری تولیدات شما را بخرند.
نکته :برخی از گیاهان، مانند دیفن باخیا، نرگس، گل صد تومانی و ... که در محیط خانه یا باغچه پرورش داده می شوند، سمی هستند و می توانند برای افراد خانه به ویژه کودکان خطرناک باشند. برخی از گل های سمی در شکل زیر نشان داده شده است.
درباره گیاهان سمی و آسیب زایی آن ها در گروه خود در اینترت بررسی کنید و نتیجه را در کلاس ارایه نمایید.
جواب
خواص دارویی برخی از گیاهان و میوه ها:
گلاب :خاصیت آرام بخشی،درمان آفت دهان،ضد استرس ،رفع سرد درمان بی درد بی خوابی و تقویت کننده لثه از جمله خواص معجزه گلاب است.
جوی دو سر : می تواند میزان قند خون را کنترل کند.این ماده غذایی برای کنترل و ایجاد تعادل در دستگاه عصبی نیز مفید است چون باعث تقسیم بندی میزان مناسب سروتونین در مغز می شود.
آویشن : در طب سنتی از آویشن برای درمان مشکلات تنفسی مانند سرفه،برای سکین التهاب های پوستی،برای مقابله با ریزش موها،برای مقابله با ریزش موها،برای مقبله با پلاک دندان استقاد می شود.
میخک :برخی از فواید میخک،تحریک دستگاه گوارشی و کمک به هضم غذا ،کاهش درد دندان،درمان سرفه می باشد.
زرد چوبه: برای درد گلو و تقویت کلی بدن معجزه می کند،زرد چوبه اثرات ضد التهابی و ضد درد شبیه دارو های مسکن معمولی را دار است.
رازیانه :در طب سنتی رازیانه به عنوان ضد نفخ،مدر،دفع کننده سنگ های کلیه و مجاری ادراری،افزایش دهنده شیر مادران مورد استفاده قرار می گیرد.
گل ختمی :دم کرده گل ختمی چینی تپ را پایین می آورد.قند خون را تنظیم می کند.برای دفع سنگ کلیه موثر است.
بوقناق :یک گونه از گیاهان گل دار است که انواع زیادی دارد. از اثرات درمانی این گیاه می توان به درمان مرض قند اشاره نمود.بوقناق چون میزان تولید گلبول های قرمز را افزایش می دهد برای درمان کم خونی مفید است.
هسته انگور :سرشار از آنتی اکسیدان است.هسته انگور برای مقابله با آلودگی،برای تحریک و تصفیه خون،برای داشتن موهایی سالم تر استفاده می شود.هسته انگور ضد باکتری و ضد التهاب،مفید برای بینایی و ضد سرطان است.
دانلود پودمان پرورش و نگه داری گیاهان کتاب کاروفناوری هشتم با فرمت pdf