آشنایی با رشته مکانیک خودرو پودمان خودرو کاروفناوری نهم

مطالب کمک درسی و آموزشی جهت تدریس پودمان خودرو کاروفناوری نهم

آشنایی با رشته مکانیک خودرو

هدف رشتۀ خدمات خودرو :

هدف از این رشته تربیت نیروی انسانی متعهد و کارامد است به طوری که بتواند علاوه بر وظایف شهروندی با استفاده از آموخته های خویش در حرفه های مربوط به مکانیک خودرو در سطح مقدماتی (تعمیرکار ماهر) و در صورت ادامۀ تحصیل در مقطع کاردانی در سطح متوسط (تکنسین ماهر) به کار اشتغال ورزد.

تاریخچه آموزش مکانیک خودرو در دنیا

از تولد خودرو در نیمۀ دوم قرن 18 تا ایجاد اولین خط تولید خودرو در اوایل قرن 19 اتومبیل محصول تجملاتی به شمار می رفت که تنها در اختیار تعداد محدودی قرار می گرفت. در آن زمان تعمیرگاه اتومبیل وجود نداشت معمولاً این افراد شخصی را به عنوان راننده استخدام می کردند که وظیفۀ سرویس و نگهداری خودرو را هم بر عهده داشت. این افراد به صورت تجربی و با گذشت زمان و سعی و خطا در تعمیر آن اتومبیل خاص مهارت پیدا می کردند.

پس از ایجاد اولین خط تولید اتومبیل توسط هنری فورد و کاهش شدید قیمت خودرو سطوح متوسط جامعه نیز قادر به خرید خودرو شدند. در اواخر دهۀ دوم قرن 19 کم کم تعمیرگاه ها به صورت نمایندگی های مجاز با تعمیرگاه های آزاد شروع به فعالیت کردند. در همین دوره هنرستان های آموزش فنی تعمیرات خودرو نیز به وجود آمدند.

تاریخچة آموزش مکانیک خودرو در ایران

رشتۀ مکانیک خودرو (اتومکانیک سابق) برای اولین بار در هنرستان فنی تهران در سال 1303 تأسیس شد. پس از آن در چند نقطۀ دیگر شهر تهران و شهرهای بزرگ این رشتۀ هنرستانی راه اندازی گردید. آموزش دانشگاهی در ایران در رشتۀ مکانیک خودرو برای اولین بار در دانشگاه علم و صنعت پایه گذاری شد. اولین دانشکدۀ مهندسی خودرو نیز در همین دانشگاه در سال 1378 تأسیس شد.

آیندۀ شغلی در زمینة خدمات خودرو

فارغ التحصیلان این رشته پس از دریافت دیپلم از هنرستان می توانند در مشاغلی که نام برخی از آنها در ادامه آمده است به عنوان تعمیرکار ماهر یا کمک تکنسین وارد بازار کار شوند.

سازماندهی مشاغل اصلی

تعمیرگاه های خودرو معمولاً به چهار صورت کلی وجود دارند.

- نمایندگی های مجاز تعمیرات
- تعمیرگاه های بزرگ
- عاملیت مجاز تعمیرات
- تعمیرگاه های کوچک شخصی

مشاغل تخصصی مرتبط با خودرو در نمایندگی ها ی مجاز

1- کارشناس پذیرش و تحویل

کارشناس پذیرش مسئول تحویل گرفتن خودرو از مشتری و ثبت مشخصات مالک و خودرو است. این افراد معمولاً از بین اشخاصی که مهارت ارتباط اجتماعی بالایی دارند انتخاب می شوند، علاوه بر مهارت فنی، دقت در شنیدن و تکمیل جدول اطلاعات اولیه و آشنایی با استانداردها و مراحل کار درتعمیرگاه از مهم ترین توانایی های مورد نیاز در این شغل است. دانش آموخته گان مقطع کاردانی در صورت واجد بودن شرایط و پس از گذراندن دوره های تخصصی مورد نیاز توانایی کار در این شغل را دارا هستند.

عمده وظایف کارشناس پذیرش عبارت است از:

- تکمیل فرم مشخصات مالک و خودرو
- ثبت دقیق عیب از نظر مشتری
- بررسی تاریخچۀ تعمیرات انجام شده
- بررسی عیب و تشخیص اولیه
- اطلاع رسانی به مشتری از فرایند تعمیر(در زمان پذیرش و حین تعمیرات)
- صدور برگۀ تعمیراتی
- توصیه های لازم به مشتری جهت سرویس و نگهداری در هنگام تحویل
- شنیدن شکایت های مشتری و آزمایش خودرو در حال حرکت

2- متصدی آماده سازی پذیرش و تحویل خودرو

این شغل یکی از مشاغل موجود در برخی نمایندگی های مجاز است. افراد دارندۀ دیپلم که برای این کار آموزش خاص دیده اند فارغ التحصیلان هنرستان یا سازمان آموزش فنی و حرفه ای هستند، می توانند در این قسمت کار کنند.

برخی وظایف این شغل به طور کلی در زیر آمده است.

- نصب کاورهای حفاظتی صندلی، فرمان و کف پوش
- نصب تابلوی راهنمای حوزۀ تعمیرات و برگه تعمیرات مورد نیاز
- بررسی فشار باد تایر
- بررسی مایعات مختلف موتور
- ارجاع به واحد شست و شوی خودرو
- آماده سازی تحویل خودرو به مشتری

3- تکنسین تعمیرات

این شغل دامنۀ وسیعی دارد و با توجه به تخصصی شدن تعمیرات، به زیر شغل های تعمیرات مکانیکی موتور؛ تعمیرات الکتریکی خودرو؛ تعمیرات ترمز، تعلیق و فرمان؛ تعمیرات جعبه دنده؛ بدنه و رنگ تقسیم بندی می شود فارغ التحصیلان هنرستان و دورۀ کاردانی یا دوره های آموزش فنی و حرفه ای در ابتدای فعالیت می توانند با توجه به استعداد و علاقه و مهارت اولیه، در واحد مناسب فعالیت کنند.

مهم ترین وظیفۀ این شغل عبارت است از:

تعویض، تعمیر و تنظیم قطعات

4- سر تکنسین سرپرست تکنسین ها

هنگامی که یک تکنسین مهارت کافی در اکثر فعالیت های یک تعمیرگاه پیدا کند، شایستۀ کار در این شغل است. اطلاعات و توانایی های سر تکنسین معمولاً از سایر تکنسین های شاغل در تعمیرگاه بالاتر است. معمولاً فرایند تعمیر تکنسین، توسط سرتکنسین بررسی می شود.

به صورت کلی وظیفۀ این شغل عبارت است از:

- مسئولیت هدایت و کنترل فرایند تعمیرات توسط تکنسین ها
- شناسایی قطعات و اجزای معیوب
- بررسی نیاز مشتری
- انجام آزمایشات لازم جهت تعیین عیب
- اطلاع رسانی درمورد تعمیرات ضروری پیش بینی نشده،
- تکمیل برگۀ تعمیرات خودرو

5- مدیر میانی (سوپروایزر)

یکی دیگر از مشاغلی که در برخی نمایندگی های بزرگ وجود دارد مدیر میانی (سوپروایزر) است. معمولاً فارغ التحصیلان دورۀ کاردانی یا کارشناسی پس از کسب تجارب کافی می توانند در این شغل فعالیت کنند.

وظایف این شغل عبارت است از :

- راهنمایی در عیب یابی تکنسین ها
- راهنمایی در تعمیرات تکنسین ها
- راهنمایی در بررسی عملکرد و سرویس و نگهداری تجهیزات کارگاهی
- تشخیص تکمیل شدن فرایند تعمیر
- به روز رسانی تکنسین ها از نظر علمی و عملی و روش های جدید تعمیر

6- سرویس کار خودرو سرویس سریع خودرو

سرویس های اولیه در حوزۀ خودرو زیر مجموعۀ این شغل هستند. فارغ التحصیلان هنرستان یا سازمان آموزش فنی و حرفه ای می توانند در این شغل فعالیت کنند.

برخی از وظایف این شغل به صورت کلی عبارت است از:

- تعویض مایعات مختلف خودرو
- تعویض فیلتر های مختلف خودرو
- تعمیرات لاستیک خودرو
- بررسی تسمه های موتور
- تعویض لنت های ترمز
- تعویض شمع و وایر شمع
- سرویس های سیستم سوخت رسانی

7-مدیربخش تعمیر

معمولاً سرتکنسین ها یا سوپروایزرها در تعمیرگاه یا نمایندگی های بزرگ پس از افزایش سابقه، واجد شرایط این پست می شوند. مدیر تعمیرات به ندرت فعالیت های تعمیرات را شخصاً انجام می دهد. وظیفۀ اصلی مدیر بخش تعمیرات، هدایت فرایند تعمیر است.

عمده وظایف مدیر بخش تعمیرات، عبارت است از:

- نوشتن دستور العمل برای تعیین فعالیت تکنسین ها
- بررسی راندمان تکنسین ها
- ارزیابی و بودجه بندی ابزار و تجهیزات
- تعیین برنامۀ ساعت های کاری
- بررسی موارد مربوط به گارانتی و خدمات پس از فروش

مشاغل تخصصی مرتبط با خودرو در تعمیرگاه خصوصی

بسیاری از واحدهای خصوصی تعمیرگاهی (در ایران) به صورت صنفی در یک حوزۀ تعمیرات فعال هستند. این تعمیرگاه ها عموماً توسط تعداد محدودی از تکنسین ها اداره می شود. ارائه خدمات به گروه های تخصصی از قبیل زیر تقسیم بندی می شود:

- مکانیک های خودرو
- جلوبندی سازان خودرو
- باتری سازان خودرو

مشاغل فرعی مرتبط با خودرو

1- فروشنده لوازم یدکی :

یکی از مهم ترین مشاغل وابسته به خودرو، فروشندۀ لوازم یدکی خودرو است. در دید کلی شاید به نظر برسد این شغل نیاز به تخصصی در حوزۀ خودرو ندارد، بلکه فقط مهارت های فروشندگی را لازم دارد، اما باید گفت با توجه به تنوع قطعات و لوازم یدکی بخش های مختلف خودرو، فارغ التحصیلان رشتۀ مکانیک خودرو می توانند در این شغل موفق تر باشند.

برخی وظایف این شغل عبارت است از:

- مهارت های ارتباط با مشتری
- تشخیص نیاز و هدایت صحیح مشتری
- تکمیل فرم های مورد نیاز در فرایند فروش
- پاسخ به سؤالات تخصصی مشتری
- شناخت گارانتی و ضمانت نامه های قطعات
- شناسایی قطعات اصلی

اگر فروشگاه لوازم یدکی بزرگ یا وابسته به نمایندگی یکی از شرکت های تولید کنندۀ خودرو باشد، معمولاً یک شغل دیگر به عنوان مدیر بخش فروشگاه نیز تعریف می گردد که برخی وظایف این شغل عبارت است از:

- مدیریت فروشندگان و ارائه برنامۀ زمانی برای آنها
- آموزش ضمن کار به فروشندگان
- مدیریت موجودی قطعات فروشگاه
- هماهنگی با مدیر بخش تعمیرات (در صورتی که فروشگاه، مربوط به نمایندگی باشد)

2- فروشندۀ ابزار، تجهیزات تخصصی و کارگاهی خودرو

یکی از نیازمندی های اصلی انجام تعمیرات خودرو در اختیار داشتن ابزار و تجهیزات مورد نیاز آن کار است. با توجه به تنوع سیستم های مختلف در خودرو و تنوع ابزار و تجهیزات مورد نیاز، این حرفه را از شرایط ویژه ای برخوردار کرده است. چنانچه متصدیان این مشاغل از دانش مناسب فنی برخوردار باشند، موفقیت بیشتری را در کسب و کار خود خواهند داشت.

برخی از نیازمندی های متصدیان این شغل عبارت است از:

- شناخت ابزار تخصصی، آموزش و راهنمایی مشتری
- شناخت گارانتی، وارانتی و ضمانت نامه های مربوط
- تشخیص ابزارها و تجهیزات اصلی از غیر آن

3- تعمیرکار تجهیزات کارگاهی، تعمیرگاهی و کارخانه ای

همان طور که قبلاً ذکر شد، بعضی مشاغل به صورت مستقیم با خودرو در ارتباط نیستند، یکی از مشاغل بسیار مهم در این گروه تعمیرکار تجهیزات کارگاهی است. برخی ابزار و تجهیزات پس از مدتی استفاده، باید به روزرسانی، تنظیم و تعمیر شوند؛ که تعمیرکار تجهیزات کارگاهی این وظیفه را عهده دار است.