اهمیت رشد و نمو در دوران کودکی و عوامل مؤثر بر رشد پودمان پایش رشد و تکامل کودک کاروفناوری

مطالب کمکی جهت تدریس پودمان پایش رشد و تکامل کودک کاروفناوری نهم

اهمیت رشد و نمو در دوران کودکی

شناخت رشد و نمو طبيعى، براى تمام افرادى که از کودکان مراقبت مى کنند، ضرورى است. با توجه به اين شناخت، اين امکان به وجود مى آيد تا هرگونه انحراف از الگوى طبيعى سريع تر تشخيص داده شده و از عوارض آن پيشگيرى گردد.

اگر اين تعريف را بپذيريم که کودک، انسانِ در حال رشد است و کودکِ در حال رشد کودکى سالم است، به اين نکته پى خواهيم برد که آگاهى از نکاتى مانند: رشد مطلوب چيست؟ چگونه مى توان مراقب آن بود؟ و چطور مى توان انحراف از آن را به موقع تشخيص داد، در مراقبت از کودک بى نهايت مفيد است.

در حالى که روندهاى رشد و نمو را نمى توان به طور کامل از يکديگر تفکيک نمود امّا بهتر است که رشد را افزايش اندازهٔ کل بدن يا قسمت هاى مختلف بدن بدانيم و نمو را به عنوان تغييرات عملکرد فرد که تحت تأثير محيط عاطفى و اجتماعى قرار مى گيرد تعريف نماييم.

مسير رشد و نمو هر کس در طول زندگى منحصر به فرد است ولى مى توان با مقايسهٔ الگوى رشد هر فرد با گروه نمونه اى از همسالان که در يک کشور زندگى مى کنند به وضعيت رشد فرد پى برد.

عوامل مؤثر بر رشد

اندازه کودک در زمان تولد، نتىجه رشد او در دوران زندگى داخل رحمى است. پس از آن زمان تا زمان بلوغ، پىشرفت فزاینده در اندازه به وجود مى آید.

رشد هر فرد تحت تأثىر دو دسته عوامل است:

1- عوامل ژنتیکى یا وراثتى

2- عوامل محیطى یا خارجى

عوامل ژنتیکی تحت تأثیر مشخصّات قومی و جثّهٔ والدین به ویژه جثهٔ مادر می باشد؛ این عوامل ثابت هستند و نمی توان آنها را تغییر داد و رشد را از زمان آبستنی تا بلوغ تنظیم می کنند. عوامل محیطی متعددی بر رشد فرد تأثیر می گذارند که از جمله آنها می توان به وضعیت تغذیه و سلامت مادر در دوران حاملگی، نحوهٔ تغذیه اولیه کودک و بیماری های کودک، اشاره کرد. همان طور که ذکر شد اثر عوامل محیطی، ممکن است از زمان زندگی داخل رحمی شروع شود.

برای نمونه سوِء تغذیه شدید مادر یا سیگار کشیدن او در دوران بارداری در مقایسه با شرایطی که مادر دچار سوِء تغذیه نیست یا سیگار نمی کشد باعث به دنیا آمدن نوزادی با وزن کمتر می شود. بعد از تولد، تأثیر عوامل خارجی بر روی رشد اهمیت بیشتری می یابد زیرا کودک بیشتر در تماس مستقیم با آنهاست.

مهم ترین عامل خارجی مؤثر بر رشد، وضعیت تغذیه ای شیرخوار و کودک است. فقر مواد غذایی و سوِء تغذیه، هر چند خفیف، می تواند بر رشد فرد تأثیر بگذارد. به دلیل حساس بودن رشد در مقابل تأثیرات خارجی، توجّه دقیق و دایمی به آن وسیله ای با ارزش برای پایش سلامت کودک است. کندی یا توقف رشد کودک ممکن است مدت ها قبل از بروز اولین علایم یا نشانه های سوِء تغذیه در او آشکار شود. همچنین کندی رشد، گاه اولین علامت یک عفونت یا بیماری دیگر است.

بنابراین پایش رشد قادر است ما را در تشخیص سریع مسایل بهداشتی و در به کارگیری به موقع روش های اصلاحی یاری دهد.

شدّت مشکلات بهداشتی را نیز می توان با تأثیر آنها بر روی رشد ارزیابی کرد تا زمانی که کودک دارای رشدی مطلوب است، وجود اختلال مزمن یا نامشخص در او نباید نگرانی زیادی ایجاد کند.