پویش گر تصویر وسیله ای است که یک نقاشی، عکس یا تصاویر یک متن یا سند را به کدی که برای یک برنامه ی گرافیکی قابل استفاده است تبدیل می کند.
پویش گر تصویر در سه نوع مختلف وجود دارد.
1- پویش گر تخت: در این نوع پویش گر صفحه مورد نظر به طور ثابت در پشت یک پنجره ی شیشه ای قرار می گیرد و هد پویش گر از زیر آن عبور می کند. نحوه ی کار این پویش گر شبیه به ماشین کپی است. یک مزیت این نوع پویش گر این است که با استفاده از آن می توان صفحات یک کتاب را بدون جدا کردن، پویش کرد.
2- پویش گر صفحه ای: در این نوع پویش گر یک فرآیند مکانیکی با استفاده از غلتک و چرخ دنده، یک صفحه را، داخل پویش گر می کشد و آن را از روی هد عبور می دهد. مزیت آن جای کمی است که اشغال می کند و عیب آن این است که با استفاده از آن نمی توان صفحات کتاب را پویش کرد.
3- پویش گر دستی: در این نوع پویش گر کل دستگاه و در نتیجه هد آن با استفاده از دست روی صفحه یا موضوع مورد نظر کشیده می شود. این نوع پویش گر از انواع دیگر ارزان تر است و دارای کیفیت پایین تری است اما برای پویش تصاویری که نمی توان آن ها را روی دستگاه پویش گر قرار داد، مناسب است.
دراین جا به تشریح عملکرد پویش گر تخت می پردازیم:
یک منبع نور صفحه ای را که برای پویش کردن روی پنجره ی پویش گر قرار گرفته است، روشن می کند. سپس یک موتور الکتریکی هد پویش گر را در زیر صفحه به حرکت درمی آورد. با حرکت هد در طول صفحه، میزان نور منعکس شده از هر نقطه ی صفحه که بیشتر از یک نودهزارم اینچ نیست، جذب می شود. شدت نور انعکاسی از هر نقطه بستگی به رنگ و میزان جذب نور آن نقطه دارد. نور منعکس شده از صفحه به وسیله ی مجموعه ای از آینه ها که مدام حول محور خود حرکت می کنند به یک لنز تابانده می شوند. لنز فوق نور دریافتی را روی دیودهای حساس نور متمرکز می کند تا بدین وسیله تبدیل به جریان الکتریکی شود. ولتاژ جریان تولید شده توسط هر دیود، بستگی به شدت نوری دارد که به آن تابانده می شود. چنان چه تصویر پویش شده رنگی باشد از سه سری دیود استفاده می شود و در مقابل هر گروه یک فیلتر رنگی قرار دارد که اجازه ی عبور یکی از سه رنگ اصلی قرمز، سبز، آبی را می دهد. در انتها یک مبدل آنالوگ به دیجیتال مقادیر ولتاژهای خوانده شده را به صورت دیجیتال درمی آورد.