رخشنده اعتصامي مشهور به پروين اعتصامياز شاعران بسيار نامي معاصر در روز 25 اسفند سال 1285 شمسي در تبريز تولد يافت و از ابتدا زير نظر پدر دانشمند و سخن دان خود که با انتشار کتاب (تربيت نسوان) اعتقاد و آگاهي خود را به لزوم تربيت دختران نشان داده بود، به رشد پرداخت
در کودکي با پدر به تهران آمد. ادبيات فارسي و ادبيات عرب را نزد وي قرار گرفت و از محضر ارباب فضل و دانش که در خانه پدرش گرد مي‌آمدند بهره‌ها يافت و همواره آنان را از قريحه سرشار و استعداد خارق‌العاده خويش دچار حيرت مي‌ساخت. در هشت سالگي به شعر گفتن پرداخت و مخصوصاً با به نظم کشيدن قطعات زيبا و لطيف که پدرش از کتب خارجي (فرنگي- ترکي و عربي) ترجمه مي‌کرد طبع آزمايي مي نمود و به پرورش ذوق مي‌پرداخت.
در تير ماه سال 1303شمسي برابر با ماه 1924 ميلادي دوره مدرسه دخترانه آمريکايي را که به سرپرستي خانم ميس شولر در ايران اداره مي‌شد با موفقيت به پايان برد و در جشن فراغت از تحصيل خطابه‌اي با عنوان «زن و تاريخ» ايراد کرد.
او در اين خطابه از ظلم مرد به شريک زندگي خويش که سهيم غم و شادي اوست سخن مي‌گفت. خانم ميس شولر، رئيس مدرسه امريکايي دختران خاطرات خود را از تحصيل و تدريس پروين در آن مدرسه چنين بيان مي‌کند.
پروين، اگر چه در همان اوان تحصيل در مدرسه آمريکايي نيز معلومات فراوان داشت، اما تواضع ذاتي‌اش به حدي بود که به فرا گرفتن مطلب و موضوع تازه‌اي که در دسترس خود مي».يافت شوق وافر اظهار مي‌نمود.
خانم سرور مهکامه متخصص از دوستان نزديک پروين که گويا بيش از دوازده سال با هم مراوده و مکاتبه داشتند او را پاک طينت، پاک عقيده، پاک دامن، خوش خو، خوش رفتار، در مقام دوستي متواضع و در طريق حقيقت و محبت پايدار توصيف مي کند.
پروين در تمام سفرهايي که با پدرش در داخل و خارج ايران مي‌نمود شرکت مي‌کرد و با سير و سياحت به گسترش ديد و. اطلاعات و کسب تجارب تازه مي‌پرداخت.
اين شاعر آزاده، پيشنهاد ورود به دربار را با بلند نظري .نپذيرفت و مدال وزارت معارف ايران را رد کرد
پروين در نوزده تير ماه 1313با پسر عموي خود ازدواج کرد و چهار ماه پس از عقد ازدواج به کرمانشاه به خانه شوهر .رفت
شوهر پروين از افسران شهرباني و هنگام وصلت با او رئيس شهرباني در کرمانشاه بود. اخلاق نظامي او با روح لطيف و آزاده پروين مغايرت داشت. او که در خانه‌اي سرشار از مظاهر معنوي و ادبي و به دور از هر گونه آلودگي پرورش يافته بود پس از ازدواج ناگهان به خانه‌اي وارد شد که يک دم از بساط عيش و نوش خالي نبود و طبيعي است همگامي اين دو طبع مخالف نمي‌توانست ديري بپايد و سرانجام اين ازدواج ناهمگون به جدايي کشيد و پروين پس از دو ماه و نيم .اقامت در خانه شوهر با گذشتن از کابين طلاق گرفت
با اين همه او تلخي شکست را با خونسردي و متانت شگفت آوري تحمل کرد و تا پايان عمر از آن سخني بر زبان نياورد و .شکايتي ننمود
بعد از آن واقعه تأثير انگيز پروين مدتي در کتابخانه دانشسراي عالي تهران سمت کتابداري داشت و به کار سرودن اشعار ناب خود نيز ادامه مي‌داد. تا اينکه دست اجل او را در 34 سالگي از جامعه ادبي گرفت در حالي که بعد از آن سال‌ها مي‌توانست عالي‌ترين پديده‌هاي ذوقي و فکري انساني را به ادبيات پارسي ارمغان نمايد. بهر حال در شب 16 فروردين سال 1320خورشيدي به بيماري حصبه در تهران زندگي را بدرود گفت و پيکر او را به قم بردند و در جوار قبر .پدر دانشمندش در مقبره خانوادگي به خاک سپردند
در تهران ادبا و شعرا از زن و مرد اشعار و مقالاتي در جرايد نشر و مجالس يادبودي براي او برپا کردند.
در سال 1314 چاپ اول ديوان پروين اعتصامي، شاعره تواناي ايران، به همت پدر اديب و گران‌مايه اش انتشار يافت و دنياي فارسي زبان از ظهور بلبل داستان سراي ديگري در گلزار پر طراوت و صفاي ادب فارسي آگاهي يافت و از غنچه معطر ذوق و طبع او محفوظ شد.
پروين براي سنگ مزار خود نيز قطعه اندوه باري سروده که .هم اکنون بر لوح مرقدش حک شده است